ख्वाबिदा

  आज ३१ तारीख , वर्ष संपणार आणि नवे देखील येणार. मागच्या वर्षीही , त्या आधीही वर्षानुवर्ष हेच चाललेय. तरीही येणाऱ्या वर्षाकडे बघण्याचा उत्साह टिकून आहे आणि जाणाऱ्या वर्षाकडे बघत , जमाखर्च मांडायची सवयही. माणसानेच दिवस रात्री , चंद्र सूर्याकडे बघत आठवडा , महिना , वर्ष या संकल्पना तयार केल्या आणि त्या मानून त्या बरहुकूम आयुष्य बेतले. ते बदलले कि अस्वस्थता , वैताग , निराशा सगळे पटकन येते. गेली दोन वर्षे हे सगळे जास्तच जाणवतेय. जवळच्यांना भेटायला सुद्धा इतका विचार , इतका प्लांनिंग आणि त्यानंतरही निर्णय आपल्या हातात नाही याची हतबलता. भौगोलिक अंतर किती लांब असते याची जाणीव , ते पार करावेच लागते वेळेला मनात अंतर नसले तरी याची बोच रोजच होत होती. गृहीत धरलेल्या घटना , वस्तू , प्रसंग या कडे विचारपूर्वक पाहायलाही याच वर्षाने शिकवले. किती प्लॅन ठरले आणि मोडले. काही वेळा दिवस , आठवडे संपत संपले नाहीत तर काहीवेळा , वेळ भुर्रकन उडून गेला. 'I trust you are well.' किंवा 'I'm fine hope the same at your end' हि formality अगदी formally लिहितानाही या वर्षीच हात थरथरले. आजचा क्षण महत...

    दोन तीन दिवसापूर्वी कोळ्याच्या जाळ्याचे छान छान आर्टिस्टिक फोटो पाहिले आणि मलाही जिकडेतिकडे अचानक कोळ्याची जाळी दिसायला लागली. ऊन-पावसाचा खेळ सुरू झाल्याने तसेही कोळी अंगणात दिसायला लागले होते. पण अंगणापेक्षा घराच्या एखाद्या चुकार कोपऱ्यात जाळे दिसले रे दिसले कि ते , सुंदर आहे का ते विणणारा कोळी कुठे आहे ?   तो निरुपद्रवी का विषारी ? तो इकोसिस्टीम मध्ये किती महत्त्वाचा त्याच्या असण्याने काय घडते ?   नसण्याने काय घडणार ?   यातला एकही विचार मनाला दुरूनही स्पर्श न करता कुंचा हातात घेतला जातो. ते जाळे काढून टाकून कोपरा कधी स्वच्छ करून लख्ख चमकवते , हेच विचार   मनात प्रकाशाच्या गती पेक्षा वेगाने येतात. मनावर चिकटलेली कोळीष्टके काढावी असे कधी येते का मनात ? जाऊदे तो विचार आज न केलेलाच बरा… पण ही सुंदर जाळी दिसायला लागली आणि एक वेगळेच सुंदर , कोळ्याचे जग दिसले. नाजूक पण चिवट. मोजून मापून पण जलद गतीने भरभर परफेक्शन साधत केलेले काम , भल्याभल्या कलाकाराला आणि यंत्राला लाजवणारे होते. आणि त्याच दिवशी उपनिषदातील एक ऋचा वाचायला मिळाली , in fact इंग्लिश ट्रा...

  रेडिओचे नवीन स्टेशन कळले , दिवसभर गाणी वाजणारे. ओघानेच ते शोधायला AM/FM विचारले आणि त्याबरोबरच एक आकडा कळला. रेडिओ स्टेशनची वेव्हलेंग्थ दाखवणारा. माझ्या रेडिओचा काटा त्या फ्रिक्वेन्सीशी जुळला की मला गाणे ऐकायला मिळणार होते. नाही तर नुसती खरखर.  तसूभर इकडे किंवा तिकडे होवूनही फायदा असणारच नव्हता. वेव्हलेंग्थ जुळावी लागणार होती न पेक्षा जुळवावी लागणार होती. मग काय मेंदुला खेळ मिळाला. अशा जुळलेल्या आणि खरखर अलेल्या wavelengths शोधायचा. नक्की काय शोधायचे होते ? मनाची एक   जडणघडण माझ्या होती , तशीच ती समोरच्याच्याही होती. एक built-in मेंटल कॉन्स्टिट्यूशन होते. माझ्या मेंदूतल्या लहरींचे प्रतिबिंबच मी दुसरीकडे शोधत होते.   नुसत्या माणसाच्याच मेंदूशी नाही तर , जगातल्या प्रत्येक वस्तूशी , प्राण्याशी , घटनेशी मी माझी वेव्हलेंग्थ तपासून पाहत होते. कधी ती जुळली मग छानच सूर जमले. तर कधी   ‘ क्रेस्ट आणि ट्रफ ’ कानठळ्या बसवून गेले. काहीवेळा बघताक्षणी तर काहीवेळा प्रयत्नपूर्वक कष्टाने ओढून ताणून.   सगळ्याच वेळी त्यातल्या दोन्ही बाजूंच्या प्रयत्नांवर ते अवलंबून होत...

  फायनली उन्हाळा आलाय. पाऊस घेऊन आलाय. कोणतीही वस्तू , प्रसंग , ठिकाण एकटे कधी येतच नाहीत. आठवणी हातात हात घालून येतातच. उन्हाळा आणि सुट्टी , आंबे , पत्ते , प्रवास या सगळ्या नोस्टॅल्जियातून   बाहेर येणे अवघडच.   त्याच आठवणींच्या खजिन्यात एक मोठी बरणी असते , चिनी मातीची. कापडाचा दादरा बांधलेली. कधी साखरांब्याची तर कधी लोणच्याची. आजची माझी लोणच्याची होती. तीही कैरीच्या. करकरीत फोडी , लाल , पिवळ्या , पांढऱ्या मसाल्याची अंघोळ केल्यावर जशा दिसतात ते शब्दात सांगणे फार अवघड. मनातल्या मनात एक फोड जिभेवर ठेवली की सगळे शब्द तोंडाला सुटलेल्या पाण्याबरोबर गिळुन टाकायचे. कैरी बरोबर आणखीन किती प्रकारची लोणची असतात. सगळीच चटकदार पण मुख्य मान कैरी चाच. त्यामुळे उन्हाळ्या बरोबर पावसाच्या एक दोन सरींबरोबर ती आठवण न येणे अवघडच , आणि त्या आठवणी चे करायचे काय ? त्यांचे लोणचे घालू शकत नाहीना. त्या मनात इतक्या मुरल्या आहेत की, कैरी दिसली रे दिसली की पाय भाजीवाल्याकडे वळतातच.   त्यानिमित्ताने आईला एक फोन होतो. मसाला करायचा का आयता आणायचा यावर एक चर्चासत्र. मग सोपा तर आहे हातासरशी करून ट...

  दिवाळीच्या आसपास दिवाळी अंकांचे वेध लागायला लागतात. काहीतरी वेगळे , नवीन वाचायला मिळावे म्हणून कोणते अंक घ्यायचे याचा विचार मनात सुरू होतो.   सध्या तरी ऑनलाईन वर भागवावे लागतेय. तसाच एक अंक सापडला. वाचता वाचता एक लेख वेगळाच वाटला. विषय काहीतरी मनाची जडणघडण , समाज आणि बरंच इतर काही होता. लिहिला मस्तच होता पण पाचच मिनिटात त्या शब्दांच्या जाळ्यात हरवून जायला झाले. बरेच शब्द परिचयाचे नव्हते , मुख्य म्हणजे अगदी छान मराठीत होते आणि तिथेच ते बुचकाळ्यात टाकत होते. रोजच्या वापरात त्यातल्या कितीतरी शब्दांना रिप्लेसमेंट करणारे इंग्रजी शब्द वापरल्याने हे शब्द लवकर समजतच नव्हते. दोष अर्थातच वाचणाऱ्याचा , म्हणजे माझा होता पण शिक्का मात्र ‘काय अवघड लेख आहे ‘ असा मारला गेला. शब्दांच्या मदतीशिवाय अर्थ कळत नाही पण शब्द उमजेनात तर करणार काय ज्या त्या क्षेत्राची स्वतंत्र परिभाषा असते. त्यातील स्वतंत्र शॉर्ट फॉर्म असतात. बाहेरच्या ला ते समजणे अवघड पण म्हणून त्यांचा   वापर चुकीचा तर ठरत नाही ना. Jargon’s वापर कामासाठी करणे आणि छाप पाडण्यासाठी करणे यात फरक आहेच. पुन्हा पुस्तकी भाषा आणि ...